Mechanika gwintu powstała w różnym czasie niemal na całym świecie. W niemal wszystkich dziedzinach stosowane były połącznia śrubowe. Mnogość ta doprowadziła do sytuacji, w której spotykamy się z różnymi standardami gwintów w różnych dziedzinach. Przykładem niech będą tylko wybrane standardy: ACME – gwint trapezowy symetryczny, BSF – gwint calowy Whitwortha, drobnozwojny, BSW – gwint calowy Whitwortha, zwykły, E – gwint Edisona, elektrotechniczny, G (lub BSPP) – gwint rurowy Whitwortha, walcowy, M – gwint metryczny zwykły, MF – gwint metryczny drobnozwojny, NC – gwint specjalny elektryczny, NPT – gwint rurowy Briggsa, stożkowy; Pg – gwint specjalny instalacyjny, pancerny, R (lub BSPT) – gwint rurowy Whitwortha, stożkowy, zewnętrzny, Rc – gwint rurowy Whitwortha, stożkowy, wewnętrzny, Rd – gwint okrągły, Rp – gwint rurowy, walcowy wewnętrzny, RW, FG – gwint rowerowy, S – gwint trapezowy niesymetryczny, Tr – gwint trapezowy symetryczny, UN – gwinty zunifikowane o skoku uprzywilejowanym, UNC – gwint calowy, zunifikowany, zwykły, UNEF – gwint calowy, zunifikowany, bardzo drobnozwojny, UNF – gwint calowy, zunifikowany, drobnozwojny, UNS – gwinty zunifikowane specjalne, Ven, Vg – gwint wentylowy, W – gwint stożkowy do zaworów gazowych

System metryczny i calowy

W krajach stosujących system metryczny zazwyczaj stosowane są gwinty o średnicach będących całkowitą wielkokrotnością milimetra. Przykładami mogą być gwinty dysz: M5, M6, M7, M8 czy M10. Hydraulika i gazownictwo są jednak dziedzinami gdzie dominują gwinty calowe. Stosuje się tu się gwinty calowe Whitwortha „W” oraz gazowe rurowe walcowe „G”.

Gwinty Whitwortha

Częstym błędem podczas doboru gwintów jest mylenie Gwintów Rurowych Whitwortha (średnica zewnętrzna G1" = 33,25mm) z Gwintami Calowymi Whitwortha - BSW (średnica zewnętrzna 25,40mm) Oznaczenie tych gwintów najczęściej składa się ze średnicy w calach i liczby zwojów gwintu na cal np. W 1/2" × 14 lub W 1/2"-14. Przy czym dla gwintów „W” jest to średnica zewnętrzna gwintu, natomiast dla gwintów „G” jest to średnica wewnętrzna rury (wymiary są analogiczne jak gwintów „R”).

Dokonywanie pomiarów

Gwinty metryczne mierzymy suwmiarką, gwinty calowe mierzymy suwmiarką wyskalowaną w calach. W przypadku braku calowej suwmiarki korzystamy z tabel. Skok gwintu mierzymy odpowiednim grzebieniem.

Dlaczego cal nie ma 25,4mm?

Cal angielski jest jedną z jednostek miary i wynosi w zaokrągleniu 25,4 mm. W gazownictwie rura tzw. 1-calowa ma średnicę 1 cala, lecz jest to rozmiar średnicy wewnętrznej (tj. otwór przepływu), natomiast żeby rurę można było gwintować, to musi ona być grubsza; stąd rura o wew. średnicy 1 cal ma ściankę grubości 4,15 mm i dlatego zewnętrzna średnica rury ma wymiar 33,7 mm (grubości ścianki są różne dla rur o różnych średnicach).

W praktyce cal rurowy nie jest typową jednostką miary a ujętymi w standard wymiarami gwintów, potrzebnymi do łączenia poszczególnych elementów. W miarę upływu czasu i rozwoju technologii rury instalacyjne wykonywano z coraz cieńszych a równie wytrzymałych materiałów. W związku z tym grubość ścianki się zmniejszała (średnica wewnętrzna zwiększała). Połączenia rur pozostawały w tym samym rozmiarze (i nazewnictwie). Dzięki temu z jednej strony nie ma problemu żeby przerabiać starsze instalacje, z drugiej jednak strony mamy rozbieżność między miarą cala a wymiarami rur i złączek.

Podział gwintów

Rozróżniamy różne gwinty. Na potrzeby tego sklepu istotne są podziały:

• Ze względu na umiejscowienie: gwint wewnętrzny – GW i gwint zewnętrzny – GZ
• Ze względu na skok: gwint drobnozwojny i gwint grubozwojowy
• Ze względu na sposób skręcania: gwint lewy i gwint prawy
• Ze względy na miarę: metryczny i calowy